ngư gia sử dụng dây buộc cổ từng con chim cốc để chúng không ăn cá bắt được.
Giữa màn đêm của TP Gifu, vài người đàn ông đang ngồi ven dòng sông Nagara với những con chim cốc. Dưới ánh lửa bập bùng, họ hiện lên như người tới từ thời đại khác trong y phục truyền thống, tay điều khiển đàn chim như những con rối. Họ đang sẵn sàng cho nghi tiết ukai - nghệ thuật tiến công cá bằng chim cốc vào đêm tối.
Tuy không hiệu quả nhất, ukai lại là loại hình tiến công bắt nghệ thuật nhất, từng phổ thông khắp các làng chài ven sông Nagara, Hozu và Uji. Nghề này tồn tại từ khoảng 1.300 năm trước. Tương truyền, tướng quân Oda Nobunaga thời Chiến Quốc từng bảo trợ các ngư gia, phong cho họ chức vụ chính thức và danh hiệu usho, tức chuyên gia tiến công cá bằng chim cốc.
Ở tuổi 46, Shuji Sugiyama là usho trẻ nhất vùng Gifu. Anh ngồi yên lặng trên một phiến đá ven dòng Nagara đen như mực trong đêm tối, không để tâm tới tiếng trò chuyện của những người đi cùng.
Sugiyama là một trong những ngư gia nuôi chim cốc sau cuối ở Gifu. Ảnh: Martin Bureau.
Hàng trăm năm trước, nghề ukai nở rộ. Nhưng từ khi có giấy phép dành cho các chuyên gia tiến công cá bằng chim cốc của hoàng tộc vào năm 1890, nghệ thuật này dần mai một do usho chỉ được cấp phép nếu có quan hệ máu mủ với một bậc thầy đời trước. Tới nay còn rất ít usho trên khắp Nhật phiên bản, và chỉ 9 người có giấy hành nghề của hoàng tộc - trong đó có Sugiyama.
"Chính vì chúng tôi, những người đàn ông và đàn chim cốc, sống cùng nhau, nên mới có thể cùng tiến công cá. Ví dụ, tôi sẽ không bao giờ đi bắt cá bằng chim cốc của một usho khác", anh nói khi đang xem cổ họng của những con chim, sẵn sàng cho chuyến tiến công cá đêm.
Sugiyama thừa hưởng nghề từ thân phụ, theo ông tiến công cá cho tới khi có giấy phép chính thức vào năm 2002. Năm thế hệ của gia đình anh đã theo nghề này.
Mùa tiến công bắt diễn ra từ tháng 5 tới tháng 10, nhưng ngư gia phải chăm sóc đàn chim quanh năm cho tới khi chúng chết đi. Mỗi mùa thu khi những đàn chim cốc thiên di qua tỉnh Ibaraki phía bắc Tokyo, ngư gia sẽ bắt và huấn luyện chúng khoảng ba năm. "Tôi thường bắt khoảng 10 con chim và ghép vào đàn, để chúng bắt chước những con già hơn nhưng mà học cách bắt cá", Sugiyama nói.
Một chuyến tiến công cá đêm khởi đầu sau khi mặt trời lặn. Usho sẽ đưa đàn chim đi qua các con hẻm dẫn ra bờ sông. Họ mặc y phục truyền thống gồm áo xanh sẫm, mũ cói để che tro than bay từ đèn lồng tiến công cá Kagari-bi, váy rơm dài để chắn nước và sương lạnh, dép cắt đế cho lộ gót chân để chống trượt. Các usho sẽ bốc thăm để chọn trật tự thuyền ra vào khúc sông có cá.
Đàn chim cốc được buộc lại với nhau bằng sợi thừng, quanh cổ từng con bị thắt dây để chúng không thể ăn cá lớn. Vòng dây nới vừa đủ để lũ chim ăn được cá nhỏ hơn và gỡ bỏ hoàn toàn khi kết thúc chuyến tiến công cá đêm. Chim cốc có năng lực săn cá tuyệt hảo, ngay tức thì giết thịt chết mồi bằng cặp mỏ sắc như dao cạo.
Khi một con chim cốc bắt được mồi và nổi lên mặt nước, usho sẽ lấy cá từ họng và thả nó lại xuống sông để tiếp tục đi săn. Tới đỉnh điểm của màn bắt cá So-garami (Cuộc đuổi bắt sau cuối), những con thuyền sẽ dồn đàn cá hương tới vùng nước cạn. Lúc này cả một khúc sông tràn ngập tiếng chim kêu, ngư gia la hét và tiếng gõ nhịp nhàng của mái chèo đập vào mạn thuyền.
Thuyền tiến công cá ukai vào đêm tối. Ảnh: GifuCVB.
Vào cuối mùa cá hương, Sugiyama có thể xả hơi một tí, nhưng anh không mong mình ngơi tay sớm. "Tôi có một cậu đàn ông vẫn đang học tiểu học. Tôi có cảm giác nó khởi đầu hứng thú với công việc của mình. Thằng nhỏ ốm thấy tôi với đàn chim cốc mỗi ngày, hy vọng ngày nào đó nó sẽ nối nghiệp tôi", Sugiyama kể.
Cá do chim cốc bắt được gần như không thể bán lấy tiền. Các usho sống chủ yếu phụ thuộc trợ cấp từ chính quyền địa phương, biến nghề này thành một nghệ thuật thu hút khách du lịch. Họ hy vọng một ngày nào đó ukai sẽ có trong danh sách Di sản toàn cầu của UNESCO.
"tiến công cá bằng chim cốc là điểm thu hút đông khách du lịch nhất nhưng mà chúng tôi có ở TP Gifu, hơn 100.000 người tới đây hàng năm để chiêm ngưỡng, và lượng khách đang tăng lên", Kazuhiro Tada, trưởng phòng du lịch của TP, cho hay.
Nhật phiên bản xác nhận bộ 122 dụng cụ tiến công cá bằng chim cốc là tài sản văn hoá vật thể dân gian quan yếu, còn nghệ thuật ukai là tài sản văn hoá phi vật thể quan yếu của tỉnh Gifu. Tiếng "ho-ho" của các usho hò lên để kích thích đàn chim cốc và tiếng gõ vào mạn thuyền cũng có tên trong danh sách 100 âm thanh tuyệt vời nhất ở xứ sở mặt trời mọc.
Hiện khách du lịch ngồi thuyền xem ukai tại Gifu từ 11/5 tới 15/10 hàng năm, trừ Tết Trung thu và những ngày nước sông dâng quá cao. Giá vé 3.400 yen (hơn 700.000 đồng) một người lớn, vé trẻ em bằng một nửa. Chuyến ukai có các sườn giờ vào 18h15 các ngày trong tuần, 18h45 ngày thường và 19h15 vào cuối tuần hoặc dịp lễ.
Ukai không chỉ có ở Nhật phiên bản, nghệ thuật tiến công cá cổ truyền này hiện còn tồn tại ở Trung Quốc với những ngư gia trên dòng Lệ Giang.
Nghệ thuật tiến công cá bằng chim cốc ở bên dòng Lệ Giang
Nghệ thuật tiến công cá bằng chim cốc trên dòng Lệ Giang, Trung Quốc. Video: Great Big Story.
Phạm Huyền (Theo AFP)
Theo: https://khachsanthanhdong.com/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét